|
PRZODKOWIE KOTA DOMOWEGO Przodkami dzisiejszych kotowatych (Felidae) były jedne z pierwszych prymitywnych ssaków drapieżnych - miacydy (Miacis), które żyły na drzewach w eocenie, poruszając się po nich sprawnie w pogoni za zdobyczą. Miały zęby przystosowane do rozrywania i cięcia mięsa, a sprawność czyniła z nich wspaniałych myśliwych. W trakcie ewolucyjnego wyścigu daly początek wielu różnym gatunkom. Obecnie zwierzęciem najbardziej zbliżonym wyglądem do miacyda jest cyweta - mały smukły drapieżnik o wąskim pysku, daleki kuzyn kotowatych, żyjący w subtropikalnym rejonie Afryki i Azji. Miacydy szybko rozprzestrzeniły się po świecie z wyjątkiem Australazji. szybko przystosowywały się do warunków środowiskowych, w których musuały egzystować. Około 10 milionów lat temu wyodrębniły się dwie grupy spośród potomków miacydów: -) Hoplophoneus- bardzo duże zwierzęta, wytworzyły tzw. zęby szblaste, którymi zabijaly ofiare przed pożarciem. Przedstawiciel tej grupy - machajrodon- tygrys szablozęby - wbrew temu co moznaby sądzić, nie miał nic wspólnego z dzisiejszym tygrysem. Miał 15-centymetrowej długości kły oraz szczeki o kącie rozwarcia 90 stopni. Polowal przeważnie na duże powolne zwierzęta roślinożerne, żyjące na otwartych przestrzeniach i skrajach lasów. W wyniku ewolucji niektóre gatunki roslinożerne wymierały, a inne, na przykład przodkowie gazeli i antylop nabywały umiejetności szybkiego przemieszczania się, co przyczyniło się do stopniowego wymierania tygrysa szablastozębnego i innych Hoplophoneus. Proces ten trwal bardzo długo. Uważa się, że pierwsi przedstawiciele tej grupy pojawili się około 35 milionów lat temu, a odnajdowane szczatki szablastozębnych pochodzą zaledwie sprzed 13 tysięcy lat. -) Dinictis- mniejsze. Miały większe zdolności przystosowawcze. Od nich wywodza się wszyscy członkowie kociej rodziny. Rodzina liczyła poczatkowo prawie 100 gatunków i około jednej trzeciej z nich przetrwało do naszych czasów. Zwierzęta zmuszone życ w coraz trudniejszych warunkach, wyksztalciły i rozwinęły system polowania. Początkowo mało ruchliwi roślinożercy z czasem zaczęli się przenosić z miejsca na miejsce reagując na zmiany klimatu. Manipulowanie kocimi pazurami w tych warunkach wydawało się niezbędne - chowane w czasie podchodów umożliwiały bezszelestne podejście do ofiary, a wysuwane podczas wspinaczek nadrzewnych pozwalały drapieżnikowi na niespodziiewany atak z góry. To udoskonalenie ewolucyjne przyczyniło się do sukcesu tej rodziny. W procesie ewolucji około 40 gatunków - troche mniej, eksperci nie są zgodni co do dokładnej liczby - utworzyło trzy rodzaje, które składają się na dzisiejszą rodzinę kotowatych. W rodzinie tej jednak wystepują bardzo duże różnice, na przykład tygrys(Panthera tigris) osiąga wage do 250 kilogramów, a waga malutkiego Felis rubiginosus wywodzącego się z południowych Indii zwykle nie przekracza 1.6 kilograma. Różnice dotyczą także wyglądu zewnetrznego i zachowań. Kot domowy może czasami wyglądem pyska przypominać lwa, potrafi balansowac na gałezi, jak to robia na przykład oceloty, lub zawracać w pełnym pędzie jak gepard. wszystko to świadczy o ścisłym powiązaniu pomiędzy wszystkimi rodzajami tworzacymi rodzinę kotowatych. Kot domowy (Felis domestica, F.catus) jest uznawany za samodzielny gatunek z rodzaju Felis, do którego należy około 30 gatunków malych kotów, ale także puma (felis concolor). Niektóre gatunki, takie jak kot zlocisty(F. aurata) lub kot zatokowy z Borneo(F. badia), są najmniej liczne. W Polsce żyja 2 gatunki dzikich kotów należących do tego rodzaju: - -) ryś (Lynx Lynx)
- -) żbik (F. silvestris)
Wieksze od Felis są koty z rodzaju Panthera, liczącego tylko 6 gatunków. Są to królowie kotowatych: - -) lew(P. leo)
- -) tygrys
- -) jaguar(P. onca)
- -) pantera(P. pardus)
- -) irbis(Uncia uncia)
- -) pantera mglista(Neofelis nebulosa)
Przdstawiciele tej grupy mają najdonośniejszy głos dzięki specjalnej elastycznej chrząstce umieszczonej pod jezykiem, wzmagającej efekt wibracji.
Należący do trzciego rodzaju - Acinonyx, gepard(Acinonyx jubatus) jest jedynym kotem, który nie chowa pazurów. Nie został on nigdy w pełni udomowiony, ale wiadomo, że starożytni Egipcjanie oswajali gepardy i wykorzystywali je do polowań. Na krotkich dystansach gepard rozwija prędkość do 110 km/h. Startując do biegu w ciągu kilku sekund osiąga predkość 100 km/h, czyli przyspieszenie samochodu sportowego. Informacji na temat kota domowego dostarczyły zabalsamowane ciała tych zwierząt ze starożytnego Egiptu. Porównanie ich z dwoma gatunkami dzikich kotów wykazalo, że spośród kotów egipskich typ okreslany jako dziki kot afrykański(Felis libyca) był gatunkiem najbardziej wyróżniającym sie. Jego piaskowego koloru futro pokryte pregami miało wzór mniej wyraźny niż u dzisiejszych przedstawicieli tego gatunku. Pochodzil on z Bliskiego Wschodu, Afryki i basenu Morza Śródziemnego. Prawdopodobnie dał się skusić komfortowi i możliwości polowania na gryzonie w obrebie egipskich domostw. Koty często pozostają poza domem przez długi czas, po czym niespodziewanie wracają, zależnie od nastroju. Jest więc całkowicie uzasadnione wyobrażenie sobie dzikiego kota afrykańskiego pozostajacego pomiedzy stanem dzikości, a udomowienia.
Możliwe również, że krzyżował się z innymi gatunkami. To wyjaśniłoby dodatkową obecność pomiędzy zmumifikowanymi kotami egipskimi mumii kota leśnego(Felis chaus). wraz z rozprzestrzenianiem się udomowionego kota afrykańskiego w Europie pojawil się trzci przodek kotow - dziki kot europejski (Felis silvestris), bury w czarne paski, z czarnym koniuszkiem ogona. Naukowcy do dziś nie mogą dojść do porozumienia jaka rolę odegrał ten gatunek w łańcuchu ewolucji prowadzącym do kota domowego. Zgadzają się jednak w tym, ze kot dziki afrykański krzyżował się z dzikim kotem europejskim, czego wynikiem S.A. czarne pręgi u kota afrykańskiego (chociaż mógł to tez być wynik zmian klimatycznych w północnej Europie). Wydaje się też, że kot pallas(F. manual) z Azji Centralnej przyczynił się do wydłużenia włosa u najdalszych przodków persa (nie wyklucza się też mutacji). Krzyzowanie się dzikich kotów było łańcuchem wydarzeń:kot domowy łączyl się z na wpół oswojonym kotrm, który z kolei krzyżował się z prawdziwym dzikim kotem, a powtórnie zdziczałe koty z dzikimi krewniakami itd. Dzisiejszy kot domowy ma elementy genotypów kota afrykańskiego, kota leśnego, kota europejskiego i prawdoodobnie kota pallas.
|
